از کم خونی تا سرطان خون: همه چیز درباره بیماری های هماتولوژیک

به گزارش خبربین آنلاین؛ بیماری های هماتولوژیک مختلفی وجود دارد. برخی از آنها نسبتاً رایج هستند، در حالی که برخی دیگر بسیار نادر هستند. نوعی ناهنجاری در تولید خون یا برخی از اجزای آن باعث ایجاد آنها می شود. اکثر آنها می توانند در هر سنی ظاهر شوند و تقریباً همه آنها در صورت عدم درمان می توانند منجر به مشکلات جدی سلامتی شوند. در زیر، با توجه به متعارف ترین طبقه بندی ، بیماری های اصلی هماتولوژیک را بررسی خواهید کرد.

کم خونی یکی از شایع ترین بیماری های هماتولوژیک است

انواع بیماری های هماتولوژیک

کم خونی ها

این یکی از شایع ترین بیماری های هماتولوژیک است. با این حال، ما باید در واقع به آنها به عنوان کم خونی اشاره کنیم، زیرا انواع مختلفی وجود دارد. همه آنها با سطوح پایین هموگلوبین مشخص می شوند.  انواع اصلی کم خونی عبارتند از:

• کمبود آهن: این یک نوع کم خونی است که به دلیل کمبود آهن رخ می دهد که بدن برای تولید هموگلوبین به آن نیاز دارد . این رایج ترین نوع است.

• مگالوبلاستیک: همچنین به عنوان “کم خونی کمبود ویتامین” شناخته می شود. این یک بیماری است که با تغییر شکل یا بزرگ شدن گلبول های قرمز مشخص می شود. سطوح پایین برخی از ویتامین ها باعث آن می شود.

• همولیتیک: این گروهی از اختلالات است که در آن گلبول‌های قرمز خون سریع‌تر از تولیدشان تخریب می‌شوند.

• آپلاستیک: این یک بیماری هماتولوژیک نادر است که در آن بدن قادر به تولید تمام گلبول های قرمز خون مورد نیاز بدن در مغز استخوان نیست.

• کم خونی فانکونی: این یک بیماری ارثی نادر است که با نارسایی مغز استخوان، ناهنجاری های مادرزادی و تمایل به ایجاد تومورهای جامد یا خونی مشخص می شود.

لوسمی، یکی از جدی ترین بیماری های هماتولوژیک

لوسمی یکی از جدی ترین بیماری های هماتولوژیک است، زیرا نوعی سرطان خون است. در مغز استخوان ظاهر می شود و باعث رشد سریع گلبول های سفید غیرطبیعی می شود. سلول های سرطانی تولید گلبول های قرمز، پلاکت ها و همچنین گلبول های سفید را مختل می کنند. انواع اصلی لوسمی عبارتند از:

• لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL): این نوع لوسمی به سرعت پیشرفت می کند و با تکثیر نوعی گلبول سفید خون به نام لنفوسیت یا لنفوبلاست مشخص می شود. همچنین شایع ترین نوع در کودکان است.

• لوسمی حاد میلوژن (AML): که یک لوسمی به سرعت پیشرونده است که سلول های میلوئیدی را تحت تاثیر قرار می دهد. این نوعی گلبول سفید است که به طور معمول به انواع مختلفی از گلبول های سفید بالغ، گلبول های قرمز یا پلاکت ها تبدیل می شود.

• لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL): اساساً همان لوسمی لنفوسیتی حاد است اما به کندی پیشرفت می کند. در افراد مسن بیشتر شایع است.

• لوسمی میلوژن مزمن (CML): اگرچه شبیه به لوسمی میلوژن حاد است، اما به کندی پیشرفت می کند. این نوع لوسمی با بهترین پیش آگهی است.

• لوسمی سلول مویی: این نوع با تولید بیش از حد سلول های B مشخص می شود که در زیر میکروسکوپ “مودار به نظر می رسند”.

لنفوم نوعی سرطان است که در آن تکثیر بی رویه لنفوسیت ها وجود دارد

لنفوم ها

لنفوم نوعی سرطان است که در آن تکثیر بی رویه لنفوسیت ها وجود دارد. به عبارت دیگر، سلول های دفاعی سیستم ایمنی را افزایش می دهند. همچنین اگر لنفوسیت ها در زمانی که باید از بین نروند، ایجاد می شود. اگرچه این معمولاً در غدد لنفاوی رخ می دهد، اما می تواند در کبد یا طحال نیز رخ دهد. بیش از ۶۰ نوع از این نوع بیماری هماتولوژیک وجود دارد. با این حال، برای اهداف عملی، آنها عمدتا به دو گروه طبقه بندی شده اند:

• لنفوم هوچکین: سرطان سیستم لنفاوی که در آن رشد و گسترش غیرطبیعی سلول ها وجود دارد. ۲۲ درصد از کل موارد لنفوم را تشکیل می دهد و در افراد ۲۰ تا ۴۰ ساله شایع تر است.

• لنفوم غیر هوچکین: این یک سرطان لنفاوی است که در آن تومورها از لنفوسیت ها، نوعی گلبول سفید، تشکیل می شوند. این شایع ترین نوع لنفوم است.

مولتیپل میلوما

این یک نوع تومور سیستم لنفاوی است که با تکثیر سلول های پلاسما مشخص می شود. این سلول ها آنتی بادی هایی تولید می کنند که از بدن در برابر عفونت ها و اجسام خارجی محافظت می کند.

سلول های پلاسما در مغز استخوان یافت می شوند. آنها باید برای مبارزه با یک عامل خارجی زیاد شوند. وقتی ناپدید شد، تکثیر متوقف می شود. میلوما باعث می‌شود که سلول‌ها به رشد و تجمع خود ادامه دهند و همان آنتی‌بادی را بیش از حد تولید کنند.

میلوما می تواند علامت دار یا بدون علامت باشد. اگرچه این بیماری عمدتاً افراد مسن را تحت تأثیر قرار می دهد، اما می تواند از سن ۴۰ سالگی ظاهر شود. کارشناسان هنوز علت آن را نمی دانند.

هموکروماتوز یا اضافه بار آهن یکی از بیماری های هماتولوژیک است

سایر بیماری های هماتولوژیک

همچنین باید به سایر بیماری های هماتولوژیک با شیوع کمتر نسبت به مواردی که در بالا توضیح دادیم اشاره کنیم:

• هموکروماتوز یا اضافه بار آهن: جذب بیش از حد آهن که منجر به چندین بیماری جدی می شود.

• اختلالات انعقادی پروترومبیک: اختلال پلاکتی که باعث لخته شدن بیش از حد می شود.

• اختلالات خونریزی: ناهنجاری های انعقادی که منجر به خونریزی مداوم می شود.

• سندرم های میلوپرولیفراتیو مزمن : گروهی از چندین بیماری که با تولید کنترل نشده سلول های مغز استخوان مشخص می شود.

• سندرم های میلودیسپلاستیک: گروهی از سرطان ها که در آن سلول های خونی مغز استخوان بالغ نمی شوند یا سلول های خونی سالم تولید نمی کنند.

• پورفیریاس: گروهی از بیماری ها که با تجمع مواد مختلفی که پورفیرین تولید می کنند مشخص می شود.

نحوه تشخیص بیماری هماتولوژیک

برای تشخیص اختلالات خونی، با معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی شروع می کنیم. اما به طور کلی، ما اختلالات خونی را از طریق انجام شمارش کامل خون کشف می کنیم. این آزمایش خون به ما در مورد سطح گلبول های قرمز، گلبول های سفید، پلاکت ها و هموگلوبین کودک شما می گوید. ما همچنین ممکن است بیوپسی مغز استخوان را انجام دهیم، نمونه ای از مغز استخوان کودک شما را گرفته و برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال کنیم.

ما اغلب اختلالات هماتولوژیک را با داروها و تزریق خون درمان می کنیم، اما اگر این کار موثر نبود، می توانیم طحال (طحال برداری)، توده در سیستم لنفاوی یا ناهنجاری را با جراحی خارج کنیم. ما این روش را با استفاده از یک روش کم تهاجمی (لاپاراسکوپی) در صورت امکان انجام می دهیم.

تشخیص اختلالات خونی با معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی

سوالات متداول درباره بیماری های هماتولوژیک

۱. بیماری های هماتولوژیک چیست؟

بیماری های هماتولوژیک به دسته ای از بیماری ها گفته می شود که بر خون، مغز استخوان و سیستم لنفاوی تأثیر می گذارند. خون از چهار نوع سلول تشکیل شده است: گلبول های قرمز، گلبول های سفید، پلاکت ها و پلاسما. گلبول های قرمز اکسیژن را به بافت ها می رسانند، گلبول های سفید از بدن در برابر عفونت محافظت می کنند، پلاکت ها به لخته شدن خون کمک می کنند و پلاسما مواد مغذی و اکسیژن را به سلول ها منتقل می کند.

۲. علائم بیماری های هماتولوژیک چیست؟

علائم بیماری های هماتولوژیک بسته به نوع بیماری متفاوت است. برخی از علائم شایع عبارتند از:

• خستگی

• ضعف

• رنگ پریدگی

• تنگی نفس

• ضربان قلب سریع

• خونریزی یا کبودی غیرمعمول

• عفونت های مکرر

۳. علل بیماری های هماتولوژیک چیست؟

علل بیماری های هماتولوژیک متنوع است و بسته به نوع بیماری متفاوت است. برخی از علل احتمالی عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی

• عوامل محیطی

• عفونت ها

• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا اشعه

• بیماری های خودایمنی

۴. تشخیص بیماری های هماتولوژیک چگونه انجام می شود؟

تشخیص بیماری های هماتولوژیک معمولاً با آزمایش خون انجام می شود. آزمایش خون می تواند تعداد و عملکرد سلول های خونی را ارزیابی کند. سایر آزمایشات ممکن است شامل آزمایش تصویربرداری، بیوپسی مغز استخوان و آزمایش ژنتیک باشد.

۵. درمان بیماری های هماتولوژیک چگونه است؟ 

درمان بیماری های هماتولوژیک بسته به نوع بیماری متفاوت است. برخی از گزینه های درمانی عبارتند از:

• دارو درمانی

• شیمی درمانی

• پرتودرمانی

• پیوند مغز استخوان

۶. پیش آگهی بیماری های هماتولوژیک چیست؟

پیش آگهی بیماری های هماتولوژیک بسته به نوع بیماری و شدت آن متفاوت است. برخی از بیماری های هماتولوژیک قابل درمان هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است کشنده باشند.

۷. آیا می توان از بیماری های هماتولوژیک پیشگیری کرد؟

در برخی موارد می توان از بیماری های هماتولوژیک پیشگیری کرد. به عنوان مثال، برای پیشگیری از کم خونی ناشی از کمبود آهن، می توان از رژیم غذایی غنی از آهن استفاده کرد. برای پیشگیری از کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12، می توان از مکمل های ویتامین B12 استفاده کرد. برای پیشگیری از لنفوم، می توان از سیگار کشیدن اجتناب کرد و رژیم غذایی سالمی داشت.

سخن پایانی درباره بیماری های هماتولوژیک

بیماری های هماتولوژیک گروهی از بیماری های متنوع هستند که می توانند بر خون، مغز استخوان و سیستم لنفاوی تأثیر بگذارند. این بیماری ها می توانند باعث طیف گسترده ای از علائم شوند، از جمله خستگی، ضعف، رنگ پریدگی، تنگی نفس، ضربان قلب سریع، خونریزی یا کبودی غیرمعمول و عفونت های مکرر. علل بیماری های هماتولوژیک متنوع است و بسته به نوع بیماری متفاوت است.

تشخیص بیماری های هماتولوژیک معمولاً با آزمایش خون انجام می شود. سایر آزمایشات ممکن است شامل آزمایش تصویربرداری، بیوپسی مغز استخوان و آزمایش ژنتیک باشد. در پایان، توجه به این نکته مهم است که بیماری های هماتولوژیک می توانند جدی باشند و نیاز به مراقبت پزشکی دارند. در صورت مشاهده علائم بیماری های هماتولوژیک، مهم است که به پزشک مراجعه کنید.